Selektywna zbiórka odpadów to sposób odbierania śmieci, które zostały posortowane według odgórnej kategoryzacji. Ekologiczne przeprowadzanie procesów recyklingu i utylizacji wymaga tego, by odpady były segregowane już u źródła, czyli w przedsiębiorstwach, gospodarstwach domowych oraz innych jednostkach, które je produkują.
Wymogi dla gmin
W 2013 roku wprowadzono Ustawę śmieciową, która nieprecyzyjnie określała sposoby segregacji, ilość śmieci zbieranych przez gminy oraz rodzaje worków i pojemników dla poszczególnych odpadów. Z tego powodu od 1 lipca 2017 roku w całej Polsce obowiązuje Wspólny System Segregacji Odpadów (WSSO), który ujednolicił te przepisy. Jego odgórnym celem jest osiągnięcie 50% poziomu recyklingu w roku 2020 z 26%, które było w roku 2017. Selektywna zbiórka odpadów polega na wyrzucaniu różnych rodzajów śmieci do przeznaczonych dla nich pojemników:
- żółty pojemnik lub worek na metale i tworzywa sztuczne,
- niebieski pojemnik lub worek na papier,
- zielony pojemnik lub worek na szło,
- brązowy pojemnik lub worek na odpady biodegradowalne,
- czarny lub szary pojemnik na odpady zmieszane.
Nieselektywne zbieranie odpadów oznacza wrzucanie różnego rodzaju śmieci do jednego pojemnika bez uwzględnienia tego podziału. Gminy muszą zapewnić swoim mieszkańcom możliwości selektywnej zbiórki, która uwzględnia podział na frakcje: szkło, papier, tworzywa sztuczne, metal, odpady wielomateriałowe, odpady biodegradowalne. W przypadku innych odpadów gmina powinna wskazać i udostępnić stacjonarny punkt, w którym będą one odprowadzane.
Wymogi dla właścicieli nieruchomości
Podobnie jak gminy, tak również mieszkańcy są zobowiązani do przestrzegania określonych zasad. Właściciele nieruchomości muszą składać deklaracje dotyczące ilości osób przebywających w danej nieruchomości. Selekcja odpadów powinna odbywać się zgodnie z zaleceniami przedstawionymi przez daną gminę. Mieszkańcy muszą je udostępniać w celu odbioru zgodnie z harmonogramem przygotowanym przez gminę. To jednak wymaga odpowiedniego segregowania odpadów przy ich produkcji. Domy jednorodzinne przeważnie generują większe ilości śmieci, dlatego posiadają swoje kontenery. Mieszkańcy bloków muszą wyrzucać odpady do przydzielonych kontenerów komunalnych. Problematyczne bywa segregowanie śmieci w mieszkaniach ze względu na ich małą powierzchnię. W tym celu można stosować śmietniki podzielone na kilka przegród lub oddzielne pojemniki.
Gminy muszą również zabierać odpady wielkogabarytowe, których nie wrzuca się do żadnego z powyżej opisanych kontenerów. Mieszkańcom nie wolno wyrzucać gruzu i odpadów budowlanych do kontenerów przeznaczonych do selektywnej zbiórki. Najlepszym sposobem jest zamówienie kontenera i wywóz gruzu. Także niektóre odpady szkodliwe dla środowiska powinny być utylizowane w odpowiednich miejscach. Zużyte baterie, akumulatory, sprzęt elektryczny i elektroniczny, żarówki itp. muszą być wyrzucane do specjalnych pojemników, w marketach lub innych miejscach wyznaczonych przez gminę. Inne wymogi mają także przeterminowane leki, chemikalia czy zużyte opony. W każdej gminie powinny być punkty, w których można oddawać tego typu odpady.